Var olan her şeyin kendi doğasıyla kendisini oluşturması, gerçekleştirmesi ve yaşaması; evrenin, doğanın, tarihsel toplumsallığın ve toplumsal tarihselliğin temel hakikatlerinden biridir.
Evrende var olan herhangi bir varlığın yok sayılarak ortadan kaldırılması kadar, tarihin akışından bugüne dek var olan herhangi toplumsal bir varlığın da yok sayılarak ortadan kaldırılması, kaldırılmaya çalışılması ya da asimile edilerek ‘başkalaştırılması’, ‘bütüncül hakikatin parçalı katledilmesidir’. Hele ki o varlık, tarihsel toplumun ve toplumsal tarihin akışında bir ‘hayvan’ olmaktan öteye geçmeyi sağlayabilmiş ve gerçek anlamda ona beyin, kalp ve ruh kazandırabilmiş başat bir varlıksa…
Birazcık aklı/bilinci, hafızası, ruhu, yüreği ve vicdanı olan her varlık çok iyi bilmektedir ki; alacakaranlık sonrası şafağın yeniden söküşünü, güneşin doğuşunu ve milyarlarca canlı-cansız varlığın yaşam döngüsünü muhteşem bir şekilde koordine eden evrensel akıl, ruh, duygu ve vicdanı inkâr etmek; nasıl ki en dipsiz kuyuları bile korkudan titretecek ve kendinden geçirecek bir körlük ya da tüm kasıtlı düşmanlıklardan daha büyük bir düşmanlıksa, şunun da çok iyi bilincindedir ki: Var olan her şeyin kendi doğasıyla kendisini oluşturması, gerçekleştirmesi ve yaşaması; evrenin, doğanın, tarihsel toplumsallığın ve toplumsal tarihselliğin temel hakikatlerinden biridir.
Tüm hakikatlerin ana hakikati olan bu hakikate karşıtlık arz eden, onu yok sayan, ortadan kaldırmaya çalışan bir yaklaşım, tüm vahşetlere rahmet okuturken; ruhu, duygusu ve vicdanı zerre kadar olmayan bir toplumsal hakikatin celladı olmaktan kurtulamaz.
Evren tarihinin akış sürecinde, insanlık toplumunu evrenin diğer cansız/canlı topluluklarından ayıran temel varlıklardan biri hiç şüphesiz ki, zamanla var olan ve sürekli bir gelişim gösteren dil olmuştur.
Zira dilin yalnızca ‘dil’ olmanın çok çok ötesinde olduğunu; her bir ses ve sözcüğünde nasıl bir ruh barındırdığını, yaşam ve yaşama ait olan soyut ve somut her şeyi içinde nasıl taşıdığını söylemek, inkâra gelmez bir hakikati sadece anımsatmak olacaktır.
Bu hakikatle birlikte, birçok açıdan binlerce insan topluluğunun en özgün hakikatini belirleyen ve onlara evrende kendi varoluşlarıyla var olmayı sağlayan ana varlıklardan biri, yine kendisine özgü olan dili; yani ana dili olmuştur.
Ana dili, bir ulusun/topluluğun en özgün varoluşsal ve kendisini oluşturma/gerçekleştirme kimliği, hafızası ve bütünlüklü yaşam sistematiğidir.
Onun tarihsel, toplumsal, zihinsel, düşünsel, ruhsal ve yaşamsal tüm yaratım, üretim, edinim, birikim, kod ve şifrelerinin tanımlayıcısı, kavramsallaştırıcısı, anlamlandırıcısı, koruyucusu ve taşıyıcısıdır.
Dil denilen tarihsel ve toplumsal varlığın özünü ve hakikatini her yönüyle canlı ve işlevli kılmak; kapitalist modernitenin yok edici canavarına karşı, demokratik uygarlığın özgür evrenini, özgür doğasını ve özgür toplumunu güncelleyen demokratik modernitenin koruyucu, üretici, var edici hakikatini yaşamak, yaşatmak ve yaşamsallaştırmaktır.
Ana dili, genelde insanlık; özelde bir ulus, toplum, halk ya da topluluk açısından tüm yönleriyle nasıl bir varoluşsal, kendi olma, kimliksel, özgür/özgün yaşayış varlığıysa; kişi, toplum ve yaşama dair olan birçok şeyi inşa etmede de tartışmaya yer bırakmayacak bir gerçeklikle başat bir önem arz etmektedir.
Bu gerçeklik, birçok bilimsel tanımlama, kavramlaştırma, anlamlandırma, değerlendirme, çözümleme ve yorumlamalarla defalarca ayrıntılarıyla paylaşılmış ve bu süreç —söz konusu ‘sorunsallık’ henüz ortadan kalkmadığı için— halen sürmektedir.
Binlerce sayfaya bile sığamayacak çoklukta, derinlikte ve yoğunlukta olan bu evrensel, tarihsel, toplumsal ve bilimsel hakikatlerin net olarak ortaya çıkardığı gerçeklik şu ki:
Dil, dolayısıyla ana dili; bir halk veya topluluk için bir iletişim, aktarım ve taşıyıcı işlevi görmenin çok çok ötesinde, su ve ekmekten de daha fazla yaşamsal bir gerçeklik ve gereklilik arz eder.
Yüzlerce kuşağın ve milyarlarca insanın hiç ara vermeden, sınırsız ve eşsiz bir emekle paha biçilmez bir değere dönüştürdüğü; binlerce yıllık tüm tarihsel edinimlerinin kodlayıcısı, şifreleyicisi, ‘bellek ve hafıza merkezi’ niteliğini taşıyarak olmazsa olmaz düzeyde bir toplumsal öz varlık ve öz değer olma gerçekliğiyle; özgür temelde kendi olma, kendini gerçekleştirme ve kendini yaşamanın başat ve vazgeçilemez varlığıdır.
Hakikat bu iken; her insanın hem kendi ana diline hem de yeryüzünde var olan diğer tüm dillere sahip çıkması, bir gereklilikten öte tarihsel bir sorumluluk ve zorunluluktur.
Bu dillerin korunması ve geliştirilmesi, sadece belli bir zaman dilimini kapsamaktan öte, en az (ana)dilin tarihsel ömrü kadar bir adanmışlık gerektirmektedir.
Hakikat arayışı, savunuculuğu ve geliştiriciliğinde tüm tarihsel ve toplumsal mücadeleler paha biçilmez bir eşsizlikte kutsaldır; fakat ana dili savunuculuğu ve geliştiriciliği mücadelesi o kutsallığın öz doruğudur.
Öz doruklarını savunamayan, öz dorukları yok edilen bir ulusun/halkın; bırakalım özgür bir yaşam alanını var etmesini, gerçek anlamda herhangi bir yaşam alanı da var olamaz.
Ve anadilini özgürleştiremeyenler, hakikatin gerçekliğinde asla ‘analarının çocukları’, yani ‘kendileri’ olamazlar.
Hakikatin özgür varoluşu temelinde kendileri olamayanlar hiçbir şey olamazlar; olsa olsa bir ‘hiç’ olurlar.
Ki, yaşadığımız evrende en lanetli şey hiçleşmektir.
Hiç şüphesiz ki; özgürlük zaferinin yaratıcıları da, hiçleşmeye karşı hakiki ve özgür kendi olabilme mücadelesinde an be an kanatlanıp hakikatin semalarında özgürlük halayına durarak, zaferin zılgıtlarını yeryüzünün her bir yerinde ve ruhunda yankılandıranlar olacaktır.
Ne mutlu onlara!
Heval Dilbihar
