Ernesto Che Guevara denildiğinde ilk akla gelen, Küba Devrimi’dir. Oysa Che Guevara, Küba Devrimi başarıldıktan sonra da pek çok ülkede emperyalizme karşı mücadele etmiştir. Daha çok bir gerilla komutanı olarak bilinse de, o aynı zamanda bir sosyalist teorisyendir.
Che Guevara, bilindiği üzere kendisini bir Marksist olarak tanımlar. Fakat Che Guevara’nın düşüncelerinde belki de öne çıkan en önemli özellik, Marksizm’i yalnızca kitaplardan değil; kendi yaşam deneyimlerinden, halkın yoksulluğundan, yaşadığı yerlerdeki emperyalistlerin sömürüsünden öğrenmiş olmasıdır.
Che Guevara, bu deneyimleri üniversiteden mezun olduktan sonra ve bölge ülkelerini dolaşırken yaşamış, bunları başkalarıyla paylaşmıştır. O, Marksizm-Leninizm’in gerçek bir toplumun inşasına bürokratik ve mekanik bir tarzda uygulanması düşüncesini kabul etmiyordu. Marksizm-Leninizm’i bir sistem içinde bir kalıp olarak almanın ve onu değişmez bir gerçek olarak görmenin mutlak bir dogmatizmden başka bir şey olmadığını biliyordu.
Che Guevara, devrimin insanların ve insanlar arasındaki toplumsal ilişkilerdeki gelenek ve alışkanlıkların da köklü bir biçimde değişmesi gerektiğini düşünmüştür. Bir devrimin ancak yeni insanı oluşturduğu ölçüde gerçekleşebileceğini savunmuştur.
Che Guevara’nın düşüncesine göre, gerçek devrimciler tüm yaşamlarını devrimci çalışmaya adamalıdır. Bu insanlar, yeni güne devrim için uyanmalıdır. Bu, gerçek anlamıyla devrim tarafından aydınlanan ve dikkatli, düşünceli bir tarzda çalışan bir devrimcinin en önemli niteliğidir.
Devrimciler için en büyük zorluk, toplumsal çevrenin geliştirilmesi ve değiştirilmesi için sistem tarafından yaratılmış kendi duygularından ve algılarından kurtulabilmektir. Yani sistem etkilerini aşmaktır.
Che Guevara’nın gençlerin toplumsal rolüyle ilgili tanım da oldukça dikkat çekici ve önemlidir.
Ona göre, gençler yeni insanın yaratılmasında çok önemli rol oynarlar. Gençler bir sosyalist olmaktan gurur duymalı ve belli bir anda, belli bir yerde ideallerini ortaya koymaya hazır olmalıdırlar. Herhangi bir sorun ya da adaletsizlik karşısında duyarlı olmalı, her zaman sahip olduklarıyla yetinmemelidirler. Bilmediklerini araştırmak, öğrenmek için hazır olmalı; bilgilerini zenginleştirmek için yeni bilgileri almalı ve öğrenmelidirler.
Bütün toplumsal hareketler ve öncü örgütlenmelerin, en seçkin insanları bir araya getirmesini düşünen Che Guevara’nın, kadronun misyonuna ilişkin tanımlaması ise bugün için de geçerlidir:
“Kadro, ideolojik motorun en önemli parçasıdır. Bu motorun dinamik bir vidası olarak adlandırabileceğimiz bir şeydir; işlevsel parça olduğu sürece bir vida, doğru işlevini yerine getirecektir. Kadronun dinamikliğinin ölçüsü, onun yalnızca sloganları ya da talepleri aşağıya ya da yukarıya basitçe aktaran bir aracı olmaması; tam tersine, kitlelerin gelişmesine ve liderlerin bilgisine yardımcı olan bir yaratıcı olmasıdır.”
“Bir devrimci, sosyalizmin inşasının dünya ölçeğinde tamamlanmasına kadar, hiç durmayan eylemiyle kendisini çaba içinde gören devrimin ideolojik motor gücüdür. Eğer onun devrimci coşkusu, acil görevler bölgesel düzeyde yerine getirildiğinde körleşir ve bu devrimci, devrimci proletarya enternasyonalizmini unutursa; onun önderlik ettiği devrim esinlendirici bir güç olmaktan çıkacak ve devrimci, amansız düşmanımız emperyalizmin çok iyi yararlanacağı uyuşturucu bir rehavete gömülecektir. Proletarya enternasyonalizmi bir görevdir; ancak aynı zamanda o, devrimci bir zorunluluktur. Dolayısıyla halkımızı bu yönde eğitiyoruz!”
Che Gueavara’nın yukarıdaki satırlardaki devrim ve devrimciye bakış açısı pek çok solcu çevreden farklıdır. Tabii Che Guevara, söylediklerine ve savunduklarına göre yaşamayı bilmesi yönüyle de farklı bir önderdir.
Che Guevara’nın enternasyonalizm anlayışı, her şeyden önce, insanlığı baskı ve adaletsizlikten kurtarmak için verilen mücadelede uluslararası dayanışma ve birliğin gerçekleştirilmesidir. Ona göre bu, toplumsal kurtuluş için son derece önemlidir. Kurtuluşun sağlanması bir süreç olayıdır ve bu süreç zorlu, engebeli bir süreçtir. O nedenle Che Guevara, devrim sürecini aşamalı değil, kesintisiz bir süreç olarak öngörür ve savunur.
Geleneksel komünist partiler, ‘demokratik’ ve ‘anti-emperyalist’ ittifaklar aracılığıyla ‘milli burjuvazilerin’ desteğini alarak önce demokratik bir devrim, ardından sosyalizme geçiş stratejisini benimserken; Che Gueavara, bunun aksine, Küba devriminin de verdiği dersle ulusal kurtuluştan sosyalist devrime doğru kesintisiz bir devrimi öngören stratejisiyle de yerleşik sosyalist politikadan ayrılan bir çizgi geliştirir.
Öte yandan Kübalı devrimciler, Sierra Maestra’da silahlı mücadeleyi sürdürdükleri sırada oluşturdukları her bir gerilla birimini, mücadeleyi tutuşturan bir merkez —bir foco— olarak adlandırmışlardı. Foco İspanyolcada “askeri üss” anlamına gelir.
Che Guevara’ya göre devrimin öncü gücü “foco”lar olmalıdır. Focolar, hem siyasi hem de askeri mücadeleyi birbirinden ayırmadan yürütmelidir. Halk ordusunun çekirdeği focolardır. Gerilla gücü, tohum halinde bulunan partidir. Gittiği her yere parti düşüncesini ve eylemini götürmekle sorumludur. Yani gerilla ve silahlı mücadele salt bir kuru zor değil; toplumun içine giren, öncülük eden gerillanın toplumu aydınlatıp dönüştürme çabasının aracıdır.
Che Guevara’ya ilişkin vurgulayacağımız son nokta, bugün eksikliği ve ihtiyacı hissedilen devrimci dayanışmanın en güçlü uygulayıcısı olmasıdır. Örneğin, Küba Devrimi’nden sonra yüzlerce Kübalı, “Carlotta Harekâtı”yla Angola’da emperyalizmle savaşmaya gittiler. Yine Bolivya’da aynısı oldu. Daha sonra farklı ülkelerde de bu yaşanmış olsa da, günümüze doğru bu yaklaşım gittikçe zayıflamıştır.
Sonuç olarak Che Guevara, başta devrimci dayanışma yaklaşımı olmak üzere belirttiğimiz her hususta önemle üzerinde durulmayı ve günümüz koşullarında örnek alınmayı gerektiriyor.
