HABER MERKEZİ – İnsanların fikir ve davranışlarını etkilemek amacıyla sahte haberlerin yayılması ve propagandanın kullanılması yeni bir şey değildir ve bilginin internet aracılığıyla hızla yayılması ve sosyal medyada içerik paylaşmanın kolaylığı, küresel medyanın kapsamının genişletilmesine katkıda bulunmuştur. Eksisi, beraberinde getirdiği tüm riskler ve psikolojik, sosyal, maddi ve sağlık zararları ile bireyler ve topluluklar üzerine olmaktadır.
Sahte haberlerin büyük miktarıyla birlikte, yüzeye çıkan her haber veya bilgi karşısında şüphe ve kafa karışıklığı durumuyla karşı karşıya kalan alıcının gerçekleri anlaması ve onlara doğru yaklaşması son derece zorlaşmış, gerçek haber ayırt edilmez hale gelmiştir.
Herhangi bir dijital içerik manipülasyona ve aldatmaya maruz kalabilir; özellikle de beğenilerin, paylaşımların, tweet’lerin ve ziyaretlerin sayısı aynı zamanda belirli kazançlar elde etmek isteyen bireyler veya kuruluşlar tarafından manipülasyona tabi tutulabileceğinden, bu da sahip olduğumuz her şeye otomatik güveni devre dışı bırakmamızı gerektirir.
Haber paylaşmak “kartopu” etkisi olarak bilinen bir etkiye sahip olabilir; yani bir kişi içeriği 10 arkadaşıyla paylaşırsa ve her biri bunu 10 kişiyle paylaşırsa, içerik birkaç saniye içinde yüzden fazla kişiye ulaşabilir. Hele ki insanlar kendi dünya görüşlerine ve önyargılarına göre önyargılı olma eğiliminde olduklarından…
Kendi görüşleriyle örtüştüğü için duymak istediği bir şeyi duyan birinin inanılma olasılığı daha yüksek olacaktır.
Belirli bir kişi veya kuruluşun, tartışmalı konu veya figürlerden birini ele alan sahte haberleri sosyal medya platformlarında yayınlaması yeterli olduğundan, bunu kimin başlattığını bilmek çoğu zaman mümkün olmuyor ve sıcak bir konuya (trend) dönüşüyor. Kısa sürede kamuoyunun ilgisini çekip, konuşarak, yorum yaparak dolaşıma girmesi, belki de yalanın, gerçeklerden kat kat daha fazla heyecan taşıması nedeniyle.
Bunun temel nedeni, insanların genellikle kendi fikirlerini oluşturmak yerine başkalarının fikir veya davranışlarını takip etme eğiliminde olmalarıdır; bu da, çoğu kullanıcı okumadan beğense veya yeniden paylaşsa bile, çok sayıda beğeni ve paylaşım alan gönderilere güvenme eğiliminde olmalarına neden olur.
Basit adımlarla sahte haberlerle mücadele edebiliriz:
Erişim ve izleme yoluyla medya farkındalığının artırılması
Anahtar kelimeye göre arama ve kendi kendini doğrulama
Herhangi bir haberi paylaşmadan veya yaymadan önce kaynakları doğrulayın
